Inleiding
Als vertaler ben je doorlopend aan het zoeken. Je zoekt naar vertalingen, definities van termen, collocaties, synoniemen, achtergrondinformatie, oude vertalingen enzovoort. txtExpress maakt dat zoeken een stuk eenvoudiger en vooral sneller met dialoogvensters en menu’s die een heleboel functies bevatten.
Sommige zoekopdrachten gebruik je zo vaak dat het zonde van de tijd is om er elke keer een menu voor te openen. Die opdrachten kun je kiezen met een toetscombinatie. In de menu’s staan eventuele toetscombinaties achter de optie vermeld.
Als je een term wilt opzoeken hoef je die alleen te selecteren als deze uit meerdere woorden bestaat. Betreft het één woord, dan wordt dat automatisch door txtExpress Lite geselecteerd.
Zoeken binnen Word met een (klein) dialoogvenster
Met behulp van het dialoogvenster Find voer je vaak gebruikte zoekopdrachten snel en makkelijk uit. Druk op F8 om het venster te openen.
Voer je zoekterm in en klik op OK of druk twee keer op Enter. In plaats van twee keer op Enter te drukken, kun je de zoekterm ook afsluiten met een ; (puntkomma). Dat werkt vooral snel als je met tien vingers typt. Druk twee keer op de apostrof om het zoekveld leeg te maken.
Er wordt gezocht vanaf de cursorpositie naar beneden. Wordt er niets gevonden, dan wordt verder gezocht vanaf het begin van het document.
Middels een prefix (f, e, b, s, c, q, r) kun je met dit dialoogvenster op de volgende manieren zoeken:
f – Typ f zoekterm om vanaf de cursor naar beneden te zoeken.
e – Typ e zoekterm om vanaf de cursor naar boven te zoeken.
b – Typ b zoekterm om vanaf het begin van het document te zoeken.
s – Typ s zoekterm om vanaf het begin van het document te zoeken en de resultaten in een split screen weer te geven.
r – Typ r zoekterm=vervangterm om de zoekterm te vervangen door de vervangterm.
Zet een [ achter de zoekterm als je op hoofdletters wilt zoeken; zet een ] achter de zoekterm als je op hele woorden wilt zoeken.
Je kunt ook zoeken met het huidige woord of de selectie. Hiertoe typ je f, e, b, s of r met twee spaties erachter om vooruit, achteruit, vanaf het begin van het document, met split screen te zoeken of, in het geval van r, te vervangen. Als je de tweede spatie typt, wordt de selectie als zoekterm in het veld gezet. Indien gewenst, kun je de zoekterm dan nog aanpassen (bijvoorbeeld met Backspace een s verwijderen omdat je niet op meervoud maar op enkelvoud wilt zoeken).
c – Typ c (twee spaties) om de inhoud van het Klembord als zoekterm te gebruiken.
m – Typ m (twee spaties) om de vorige zoekterm in het zoekveld te zetten.
q – Typ q (twee spaties) om de frequentie van het huidige woord of de selectie te tellen. De frequentie wordt in het zoekveld weergegeven.
a – Typ a (twee spaties) om meerdere vervangopdrachten uit te voeren. De cursor moet zich in een tabel met twee kolommen bevinden. In de linkerkolom staan de zoektermen; in de rechterkolom de termen waardoor deze vervangen moeten worden.
Typ een vraagteken (?) om een melding weer te geven met de diverse prefixen.
Verder zoeken
Als je op OK hebt geklikt en de zoekopdracht is uitgevoerd, dan kun je op F4 drukken om verder te zoeken. Je zoekt dan altijd verder in het document. Wil je terugzoeken, druk dan op Shift+Ctrl+E. Terugzoeken op basis van het huidige woord of de selectie kan natuurlijk ook zonder dat je het dialoogvenster gebruikt, en als je vooruit wilt zoeken, druk dan op Shift+Ctrl+F.
Als je met een Split Screen hebt gezocht, kun je op Ctrl+Alt+X drukken om terug te gaan naar één scherm. Om te wisselen tussen de twee schermen druk je op Shift+Ctrl+X. Vind je in het zoekscherm een term die je over de zoekterm wilt plakken, druk dan op Shift+Ctrl+L.
Terug naar het uitgangspunt
Als je een zoekopdracht start, wordt er een bookmark geplaatst, zodat je altijd makkelijk terug kunt naar oorspronkelijke locatie in je tekst. Druk op Ctrl+5 om het menu Bookmarks te openen en kies zFind.
Zoeken buiten Word met een (klein) dialoogvenster
Voor zoekopdrachten op Wikipedia, Google, askSam en diverse online woordenboeken en vertaalgeheugens biedt txtExpress Lite drie verschillende snelmenu’s. Al deze zoekopdrachten (36) kun je ook uitvoeren via een dialoogvenster Search.
Druk op F9 om het dialoogvenster te openen.
Je zoekt middels een prefix dat uit twee letters bestaat. De eerste letter staat voor het zoekgebied (Google, askSam, enz.), de tweede letter is een verdere verfijning van de zoekopdracht (met gn zoek je bijvoorbeeld via Google in Nederlandstalige pagina’s). Zodra je de eerste letter van de prefix typt, wordt de lijst onder het zoekveld aangepast, zodat je op elk moment een actueel overzicht van de zoekmogelijkheden hebt.
Als je de tweede letter van de prefix typt, geeft de lijst onder het zoekveld alleen nog maar de gekozen zoekoptie weer en wordt het venster kleiner weergegeven. Bovendien wordt het huidige woord (of de selectie) in je document gekopieerd en in het zoekveld geplaatst.
Je kunt nu:
- De zoekterm desgewenst aanpassen.
- Op Enter klikken of twee keer op Enter drukken om de zoekopdracht te starten.
- Een ; (puntkomma) achter de zoekterm typen om de zoekopdracht te starten (twee spaties werkt ook).
- Twee keer op de apostrof drukken om het zoekveld leeg te maken en een nieuwe zoekopdracht te typen.
De zoekmenu’s
Dezelfde zoekopdrachten die je met behulp van de bovenstaande dialoogvensters uitvoert, kun je ook uitvoeren middels een aantal menu’s. Het werkt ongeveer even snel maar met een dialoogvenster heb je wat meer overzicht, en je kunt je zoekterm nog aanpassen voordat je de opdracht geeft. De menu’s voor online en lokaal zoeken, zoeken in askSam en zoeken in online naslagwerken zijn allemaal samengevoegd in één dialoogvenster.
- Van Dale Nederlands – Ben je in het bezit van de elektronische Van Dale: groot woordenboek der Nederlandse taal, dan kun je met deze optie direct vanuit Word in het woordenboek zoeken.
- Van Dale Engels-Nederlands – Met deze optie zoek je direct vanuit Word in het woordenboek Van Dale Engels-Nederlands.
- Synoniemen Word – Word bevat weliswaar een synoniemenwoordenboek maar dat is moeilijk te bereiken, terwijl Word bovendien maar een deel van de inhoud laat zien in een onhandige interface. Als je deze optie kiest of op Alt+6 drukt, krijg je alle synoniemen netjes in een snelmenu. Wil je een synoniem uit het menu in je tekst plakken, kies dan de onderstreepte beginletter of klik erop. De zoekterm wordt daarmee overschreven. Onderaan het synoniemenmenu staan een paar opties waarmee je nog meer synoniemen kunt zoeken. Druk op 1 om Word Dialog te kiezen. Het dialoogvenster Synonyms van Word verschijnt. Druk op 2 om via je browser naar Synoniemen.net te gaan. De synoniemen op deze website komen voor een groot deel overeen met de synoniemen van Word maar soms is er nog wel eens iets meer te vinden. Druk op 3 om naar de site van Interglot te gaan. Interglot maakt al heel lang referentiesoftware met vertalingen op basis van synoniemen en is nog niet zo lang geleden van een betaald model overgestapt op een advertentiemodel. Je kunt in één of meerdere talen zoeken. Ten slotte kun je op 4 drukken om in de synoniemen in askSam te zoeken. Zie de pagina over askSam voor meer informatie.
- Wikipedia NL – Kies deze optie om direct via je browser naar de Nederlandstalige Wikipedia te gaan.
- Wikipedia EN – Kies deze optie om direct via je browser naar de Engelstalige Wikipedia te gaan.
Zoeken met behulp van Google doe je doorlopend. Daarom kun je de eerste drie opties in dit submenu zonder tussenkomst van een menu met toetscombinaties kiezen.
- Google – Kies deze optie of druk op Shift+Ctrl+G om in de Engelstalige versie van Google te zoeken.
- Google String – Kies deze optie of druk op Ctrl+Alt+G om op de exacte string te zoeken. De zoekterm wordt hiertoe tussen dubbele aanhalingstekens gezet.
- Google NL – Kies deze optie of druk op Shift+Alt+G om in de Nederlandstalige versie van Google te zoeken.
- Google Define – Kies deze optie om naar de definitie van de huidige term te zoeken. Helaas doet Google dit vaak al automatisch en wordt je een lange lijst voorgeschoteld van online woordenboeken en encyclopedieën die niets meer te melden hebben dan dat ze je term niet kunnen vinden. Om dat te voorkomen kun je een paar woorden aan de term toevoegen en hopen dat je voorbeelden van de term in context te zien krijgt.
- Google Advanced – Wil je wat meer parameters opgeven, dan heeft Google het scherm met geavanceerde zoekopties een beetje lastig vindbaar gemaakt, waarschijnlijk om de zoekpagina zo leeg mogelijk te houden. Met deze optie kom je er in één keer.
- Google Bilingual – Deze zoekmogelijkheid zet de zoekresultaten in twee kolommen voor elke taal bij elkaar en wil voor vertalers nog wel eens iets opleveren.
- Google Translate – Selecteer een zin of alinea, kies deze optie en Google vertaalt hem voor je. Helaas niet in begrijpelijk Nederlands maar soms heb je er wel eens iets aan. Bovendien kun je deze pagina ook als woordenboek gebruiken als je op één woord zoekt.
- Google + Input – Gebruik deze optie als hetgeen je wilt zoeken niet precies zo in je brontekst staat. Er verschijnt een klein venster waarin je je zoekterm kunt invullen. Som wil je alleen de huidige term aanvullen. Daarom wordt die al automatisch voor je in het venster ingevuld.
- Google Images – Kies deze optie als je afbeeldingen van de huidige zoekterm wilt zien.
askSam
Als je veel materiaal in askSam hebt zitten, zul je daar vaak in zoeken. Je kunt in askSam zoeken op synoniemen, collocaties, termen, stijlinformatie, oude vertalingen en context. Met behulp van trefwoorden kun je je zoekopdracht filteren. Zie de pagina over askSam voor meer informatie.
Dictionaries
Het web bevat een groot aantal gratis online woordenboeken en andere naslagwerken. In een aantal daarvan is middels dit submenu direct vanuit Word te zoeken. Je kunt dit submenu ook als een hoofdmenu kiezen met de toetscombinatie Shift+Ctrl+D. Dat werkt wat sneller. Druk vervolgens op de toets van de onderstreepte letter van de optie om ernaartoe te gaan.
- Mijn woordenboek – Dit Engels-Nederlandse woordenboek is niet slecht. Als Van Dale het laat afweten is dit een goede tweede keuze.
- Interglot – Is sinds kort gratis via het web te doorzoeken en werkt op basis van synoniemen in meerdere talen. Dit is een hulpmiddel dat is gemaakt door mensen met verstand van zaken. Als desktopapplicatie heeft Interglot het niet gered; hopelijk als webapp wel.
- One Look – Dezelfde pagina zoekt in meerdere Engelstalige woordenboeken tegelijk. Via links kun je naar het woordenboek van je keuze doorklikken.
- Free Dictionary – Een veel beter woordenboek dan je, als je alleen op de naam afgaat, zou verwachten.
- Google E-N – De automatisch-vertalenpagina van Google wordt gebruikt om hele teksten te vertalen maar werkt eigenlijk beter als woordenboek. Er wordt één vertaling gegeven maar daaronder staan doorgaans nog meer suggesties.
- Wiktionary NL en Wiktionary EN – Dit is een mooi project, dat in de toekomst hopelijk bruikbare ook woordenboeken oplevert. Vooralsnog staat vooral in de Nederlandstalige versie niet zo heel veel, maar er wordt aan gewerkt en de sites worden doorlopend aangevuld.
- Van Dale NL en Van Dale EN-NL – Dit zijn de gratis online versies. Er staat natuurlijk veel minder in dan in de lokaal geïnstalleerde woordenboeken maar ze bevatten toch nog aardig wat termen. Als je de volledige versie online wilt raadplegen, kan dat trouwens ook. Dat kost € 75 per jaar.
- Online vertaalgeheugens – Dit is een relatief nieuw fenomeen wat de komende jaren nog wel verder zal uitgroeien: grote corpora met bron- en doelteksten die gratis te doorzoeken zijn. Ik heb de site waar ik het meeste in vind bovenaan gezet. Linguee bevat heel behoorlijke vertalingen maar ook veel op zijn zachtst gezegd niet erg goede vertalingen. De kwaliteit van Glosbe en Babla is niet erg goed, maar soms gaat het alleen maar om een term of een idee. Deze twee websites bevatten heel veel ronduit slechte vertalingen. Je vraagt je af hoe het met het vak verder moet als je het merendeel van de segmenten aanschouwt. Desalniettemin vind je er wel eens iets in, en hopelijk blijven ze deze sites aanvullen en de kwaliteit ervan verbeteren.
- Spelling – Ben je niet zeker van de spelling of wil je weten of iets los of aan elkaar moet worden geschreven, dan heb je op deze site zo het antwoord gevonden.
- Genus – Hier vind je het geslacht van woorden.
- Taaladvies – Deze site bevat antwoorden op heel veel taalvragen.
- Synoniemen – Hiermee zoek je verwante woorden op synoniemen.net. Deze site is ook te raadplegen vanuit het menu Synoniemen in txtExpress Lite.
Reference
Werk je aan een project met verschillende bestanden en wil je die tijdens het vertalen allemaal raadplegen om te zien hoe je een zinsdeel of term eerder hebt vertaald, dan biedt txtExpress Lite je een heel makkelijke manier op basis van Word-bestanden. De diverse functies zijn bereikbaar via het menu Reference en een paar toetscombinaties. Klik hier om naar de pagina over vertaalgeheugens en het menu Reference te gaan.
Copyright © 17-02-2014 Theo van der Ster
De reacties onder dit blogbericht zijn gesloten. Wil je contact opnemen, dan kan dat op deze pagina.