Inleiding

askSam stamt nog uit de DOS-tijd en is nog steeds het enige programma in zijn soort. De werking en de interface laten nog wel eens te wensen over maar voor vertalers die het gebruiken om terminologie en vertaalsegmenten te raadplegen, voldoet het nog prima.

Hoewel askSam diverse importmogelijkheden biedt, werkt platte tekst (DOS of ANSI) het beste. Sla je records op in een tekstbestand en scheidt de records met @# als scheidingsteken. Als je in het menu File van askSam op Import klikt, kun je @# als document delimiter opgeven. Zie onder aan de pagina op aliniëren voor meer informatie en schermafdrukken.

De zoekmogelijkheden van askSam

Als je veel records hebt, loont het de moeite die in je zoekopdrachten te filteren. askSam zelf biedt daarvoor de nodige hulpmiddelen, zoals:

• Booleaans zoeken – Je kunt AND, OR en NOT gebruiken, eventueel in combinaties. Als je twee woorden in de zoekregel typt, wordt dit automatisch als woord1 AND woord2 beschouwd. Er worden dan records gevonden waar zowel het eerste als het tweede woord in voorkomt, maar niet noodzakelijk in die volgorde.
• Strings zoeken – Als je meerdere woorden wilt zoeken in precies dezelfde volgorde als waarin je ze in de zoekregel hebt getypt, zet je deze tussen vierkante haken [woord1 woord2].
• Wildcard of jokers – Gebruik een asterisk als je op een deel van een woord wilt zoeken. Typ bijvoorbeeld rende* om zowel rendement als renderen te vinden. Je kunt ook een vraagteken typen als wildcard voor één letter.

Filteren met eigen tekstcodes

Alles wat ik in askSam zoek, staat in één groot bestand. Collocaties, synoniemen, terminologie, stijlaanwijzingen en -regels, vertalingen in diverse vakgebieden en contextrecords staan er in deze volgorde in. Omdat askSam altijd vanaf het begin zoekt, krijg ik altijd eerst collocaties, synoniemen en termen te zien voordat ik vertaalsegmenten voorgeschoteld krijg. Ik kan mijn zoekopdrachten echter ook snel en makkelijk via de zoekregel filteren omdat ik aan elk record codes heb toegevoegd. Elke code begint met jj omdat die lettercombinatie in het Nederlands en Engels niet voorkomt. Ik gebruik onder meer de volgende codes:

• jjccnl – Nederlandse collocaties. Bij Engelse collocaties staat jjccen als code.
• jjsynl – Nederlandse synoniemen. Voor Engelse synoniemen gebruik ik jjsyen.
• jjty – Termen. Ik heb terminologiebestanden uit verschillende bronnen. Door mijzelf ingevoerde termen hebben de code jjtydef, terwijl bijvoorbeeld de termen van de TU Delft de code jjtytud hebben. Zo kan ik met jjty* op alle termen tegelijk zoeken of met jjtydef alleen op mijn eigen termen. Bij termen zet ik geen taalcode omdat ze tweetalig zijn.
• jjstnl – Nederlandse stijlregels, zoals wanneer je hen of hun gebruikt. Voor Engelse gebruik ik jjsten.
• jjtr – Vertalingen. Ik kan alleen op boekvertalingen zoeken met jjtrbk of alleen op vertalingen die ik voor directe klanten of vertaalbureaus heb gedaan met jjtrtr, of ik kan een wildcard ofwel joker gebruiken en met jjtr* op alle vertalingen zoeken.
• jjtrtt – Ik gebruik zo weinig mogelijk domeinen ofwel vakgebieden. Alles wat enigszins technisch is, krijgt jjtrtt mee als code; financiële teksten krijgen jjtrfn mee en algemene teksten jjtrgnrl.
• jjtvds – Deze code zet ik bij alles wat ik zelf heb vertaald, zodat ik onderscheid kan maken tussen mezelf en andere vertalers.
• jjsmntc – Deze code staat voor een klant, Symantec. Ik heb niet vaak de behoefte om alleen op vertalingen van bepaalde klanten te filteren maar als het nodig is, dan kan het.
• jjttlrcl – Ook titels van boeken krijgen codes mee, hoewel ik het vrijwel nooit nodig vindt daarop te filteren. jjttlrcl staat voor Total Recall, de autobiografie van Arnold Schwarzenegger.
• jjcx – Contextrecords zijn records in één taal waar termen in staan die ik ooit nodig denk te hebben. Meestal heb ik er trefwoorden in twee talen aan toegevoegd om ze makkelijker terug te kunnen vinden. Als ik geen filter gebruik, zijn de contextrecords de laatste die ik zie want ze staan helemaal achter aan het bestand.

De bedoeling van al die codes zal duidelijk zijn. Je kunt nu eenvoudig jjsynl concurreren in de zoekregel typen om alleen op synoniemen te zoeken. Ik gebruik met opzet codes zonder klinkers om te voorkomen dat ze in de zoekresultaten terechtkomen zonder dat ik dat wil. Als ik bijvoorbeeld bij alle records van Total Recall de volledige titel van het boek zet, kan ik niet meer op recall als term zoeken.

txtExpress Lite en askSam

Op de pagina Extras staat een zoekmenu beschreven waarmee je op het web en op je computer buiten Word kunt zoeken. Dat menu bevat ook een optie askSam met een submen. Hetzelfde submenu is ook met Ctrl+M als hoofdmenu op te roepen. Via dit menu zoek je direct in askSam. Zet de cursor voor of in het huidige woord en druk achtereenvolgens op Ctrl+M en op M. txtExpress Lite activeert askSam en voert de zoekterm in de zoekregel in. Bevat je zoekterm meerdere woorden, dan moet je die eerst handmatig selecteren. Nadat je op M hebt gedrukt, verschijnt er een melding waarin je wordt gevraagd of je rechte haken om je zoekterm wilt plaatsen om op een exacte string te zoeken.

Zoals in alle contextmenu’s zijn alle opties middels een onderstreepte letter te kiezen. De eerste optie zul je het meest gebruiken. Daarom heeft die dezelfde letter als waar je het menu mee opent, zodat je snel kunt kiezen. Na verloop van tijd, ken je de letters uit je hoofd en kun je zoekopdrachten kiezen zonder dat je naar het menu hoeft te kijken. Je kunt dan heel snel werken.

• askSam – Druk op M om deze zoekopdracht te starten. Achter de naam van de optie staat de huidige zoekterm, zodat je middels het contextmenu kunt controleren of je wel een goede selectie hebt gemaakt.
• Wildcard – Er wordt automatisch een * aan je zoekterm toegevoegd. Dat zie je ook aan de zoekterm zoals deze tussen punthaken in het menu wordt weergegeven.
• Enter Search – Wil je zelf een zoekterm typen zonder dat er iets wordt geschreven, dan kies je dezelfde optie. Er verschijnt een invoervenster waarin je alles kunt invullen wat je ook in de zoekregel van askSam zou typen.
• Plus – Er verschijnt een invoervenster waarin je een of meerdere codes kunt invullen die vervolgens voor de zoekterm in de zoekregel van askSam worden geplaatst.
• Synonyms – Kies deze optie als je alleen op synoniemen wilt zoeken. Aan je zoekterm wordt jjsynl toegevoegd.
• Collocat – Kies deze optie als je alleen op collocaties wilt zoeken. Aan je zoekterm wordt jjccnl toegevoegd.
• Terms – Kies deze optie als je alleen op termen wilt zoeken. Aan je zoekterm wordt jjty* toegevoegd.
• Style Guide – Kies deze optie als je alleen op stijlrecords wilt zoeken. Aan je zoekterm wordt jjstnl toegevoegd.
• Context – Kies deze optie als je alleen op context wilt zoeken. Aan je zoekterm wordt jjcx toegevoegd.

Als de zoekopdracht aan askSam is doorgegeven, worden alle records doorzocht en verschijnen de resultaten op je scherm. Afhankelijk van welke versie van askSam je gebruikt, bevindt de cursor zich vervolgens meteen in het onderste paneel, zodat je meteen met je pijltoetsen kunt bladeren. (Ik gebruik de gratis Viewer, versie 6, zodat er niet abusievelijk wijzigingen in mijn bestand kunnen worden opgeslagen.) Als je zoekt op collocaties of termen, hoef je van eens te bladeren omdat de resultatenlijst alle treffers onder elkaar laat zien.

NB: De manier waarop vanuit Word in askSam wordt gezocht is tamelijk rudimentair. Waar het op neerkomt is dat alle geopende vensters op je computer worden doorgelopen totdat een venster met askSam in de titelbalk wordt gevonden. Vervolgens worden er enkele toetsaanslagen doorgegeven. Omdat askSam geen menu-opdracht kent om te zoeken, kan dat alleen door op Escape te drukken, en je moet vaker of minder vaak op Escape drukken naar gelang waar de cursor zich bevindt. De functie in txtExpress Lite werkt vanaf de zoekregel. Voordat je van askSam teruggaat naar Word, is het dus zaak een of twee keer op Escape te drukken om de cursor voor de volgende zoekopdracht klaar te zetten in de zoekregel.

Copyright © 15-08-2013 Theo van der Ster

De reacties onder dit blogbericht zijn gesloten. Wil je contact opnemen, dan kan dat op deze pagina.