Inleiding

Met behulp van txtExpress Lite kun je een bron- en doeltekst aliniëren en in een database zetten. Hieronder staat beschreven hoe dat moet. In het kort komt het erop neer dat je twee documenten samenvoegt in een tabel, waarna je de zinnen in de linker- en rechterkolom gelijktrekt en de tabel converteert naar een tekstbestand dat in een database kan worden geïmporteerd.

txtExpress voorbereiden

Als je veel documenten moet aliniëren is het een goed idee de daar speciaal voor bedoelde shortcuts te laden. Deze shortcuts hoeven niet te werken als je txtExpress alleen tijdens het vertalen gebruikt maar tijdens het aliniëren zijn ze erg handig.

Druk op Ctrl+Shift+A om het menu Align te openen en kies de optie Load PreAlign Shortcuts. Als je deze optie niet te zien krijgt, zijn de shortcuts al geladen. Het gaat om de volgende shortcuts:

• F2 – Kies deze shortcut om het dialoogvenster PreProcess te openen. Zie de paragraaf hieronder voor meer informatie over dit dialoogvenster.
• F3 – Met deze shortcut open je het menu Align. Je kunt dit menu ook openen met
  Shift+Control+A.
• Shift+F5 – Als je een document hebt met veel tabellen kun je met behulp van deze shortcut telkens naar de volgende tabel gaan.
• F5 – Met deze shortcut open je het dialoogvenster Convert to Segments. Verderop vind je meer informatie over dit dialoogvenster.

Documenten voorbereiden

txtExpress herkent de brontekst aan een 1 als eerste teken. De doeltekst heeft een 2 als eerste teken. Zet deze cijfers zelf in je documenten voordat je verdergaat.

Zorg ervoor dat je documenten zo schoon mogelijk zijn. Geen dubbele spaties, lege alinea’s, tabellen, tekstvakken, plaatjes enz. De meeste ongewenste elementen kun je in één keer verwijderen met behulp van het dialoogvenster PreProcess. Druk op F2 om dit dialoogvenster te openen.

In de titelbalk worden het aantal woorden en het aantal pagina’s weergegeven. Je hoeft in dit dialoogvenster niets aan te vinken. Dat doet txtExpress voor je. Alles wat automatisch is aangevinkt als je het dialoogvenster opent, is door txtExpress gevonden. Het enige wat je vervolgens hoeft te doen is op Enter te drukken of op OK te klikken. Alle elementen die zijn aangevinkt, worden verwijderd en het dialoogvenster wordt gesloten.

Soms lukt het niet in één keer om alles te verwijderen. In dat geval verschijnt het dialoogvenster automatisch weer en kun je nogmaals op Enter drukken.

Als er tabellen in het document staan, moet je die eerst naar tekst converteren. Sluit in dat geval het dialoogvenster PreProcess en bekijk alle tabellen. Verwijder onnodige informatie zoals cijfers uit de tabellen en druk op F3 of op Ctrl+Shift+A om het menu Align te openen.

Kies de optie Convert All (x) Tables to Text en klik vervolgens op Yes of druk op Enter om van elke tabelcel een alinea te maken.

Open het dialoogvenster PreProcess weer en druk op Enter totdat er niets meer is aangevinkt. De kleur van het dialoogvenster verandert in blauw of groen. Blauw betekent dat er slechts één document is geopend en dat je dus geen documenten samen kunt voegen. Groen betekent dat er minstens twee documenten zijn geopend.

Als het dialoogvenster groen is en je beide documenten hebt opgeschoond, kun je op Align Docs klikken of op Enter drukken. txtExpress gaat aan de slag en zet de alinea’s van beide documenten in een tabel. Zodra dit is gebeurd verschijnt er een dialoogvenster waarin je wordt verzocht het nieuwe document op te slaan. De naam van het nieuwe document is al voor je ingevuld met TABLE er in hoofdletters achter. Als er dt* of bt of een dergelijke aanduiding in de bestandsnaam staat, kun je die verwijderen.

Werken met lange documenten

Lange bestanden kun je beter opdelen. Daarbij kun je het beste een woordaantal van 10.000 per bestandsdeel aanhouden, zodat de alinieertabellen per bestand niet te lang worden. Word kan weliswaar met lange tabellen werken maar dat gaat behoorlijk ten koste van de snelheid. Als de inhoud van een cel bij de bovenliggende cel wordt gezet en de lege cel wordt verwijderd, moeten alle onderliggende cellen in een nieuwe positie worden getrokken. Bij een tabel die meer dan 50 pagina’s beslaat, kan dat een paar seconden duren, terwijl het in kortere tabellen zo snel plaatsvindt dat je het nauwelijks ziet. Het beste is zelf te experimenteren om te ontdekken wat het beste voor je werkt, maar voor mij is de grens van 10.000 woorden een goede richtlijn gebleken die zowel op snelle als op wat langzamere computers werkt.

Werken met Excel en Powerpoint

Excel-bestanden moeten eerst in Word worden gezet voordat je ze kunt aliniëren. Maak daarvoor een leeg bron- en doeldocument in Word, kopieer de te aliniëren cellen in Excel en plak deze in Word. Waarschijnlijk plakt Word de cellen niet als een tabel maar als tekst, gescheiden door tabs. Druk in Word op Ctrl+H om het dialoogvenster Vervangen dan wel Replace te openen en vervang de tabs ^t door hard returns ^p. Druk op F2 om eventuele dubbele spaties enzovoort te verwijderen en voeg de bron- en doeltekst vervolgens samen.

Voor Powerpoint geldt hetzelfde als voor Excel. De tekst moet eerst in een bron- en doeldocument in Word worden gezet. Dat betekent veel knippen en plakken want de tekst in een Powerpoint-slide staat vaak in veel afzonderlijke kaders. Als je alles hebt geknipt/gekopieerd en geplakt, druk je op F2 om eventuele dubbele spaties enzovoort te verwijderen en de bron- en doeltekst vervolgens samen te voegen.

Aliniëren

Loop de tabel door totdat je twee segmenten vindt die niet op elkaar aansluiten en gebruik de diverse toetscombinaties om alle segmenten gelijk te trekken. Je kunt bijna alles doen met de pijltoetsen en de toetsen Shift, Control en Alt. In de meeste gevallen kun je de cursor in de linkerkolom laten. Alleen als je twee zinnen in een cel wilt splitsen en je deze moet selecteren, moet je de linkerkolom soms verlaten.

Gaat er iets mis, druk dan één of meer keren op Ctrl+Z om één of meer stappen terug te gaan.

Vergeet niet om af en toe tussendoor op te slaan. Als je de toetscombinaties voor de Extra’s hebt geladen, dan kun je op Ctrl+[ drukken om de huidige cel te markeren. Als er dan iets fout gaat en het bestand wordt afgesloten, of als je het bestand zelf sluit omdat je er later verder aan wilt werken, dan hoef je alleen op Ctrl+] te drukken om terug te keren naar de cel waar je was gebleven.

De pijltoetscombinaties

• Ctrl+Pijl omhoog/omlaag – Met deze toetscombinaties wandel je als het ware door je tabel. Telkens wordt de volgende of vorige cel geselecteerd.
• Ctrl+Pijl links/rechts – Met deze toetscombinaties voeg je de inhoud van de huidige cel toe aan die van de cel erboven. Je kunt de cursor in de linkercel laten staan, ook als je de inhoud van de rechtercel wilt verplaatsen.
• Shift+Ctrl+Pijl links/rechts – Met deze toetscombinaties wis je de huidige cel. Je kunt de cursor in de linkercel laten staan, ook als je de rechtercel wist.
• Alt+Pijl omhoog/omlaag – Gebruik deze toetscombinatie om naar boven of naar beneden te scrollen.
• Shift+Ctrl+Pijl omhoog – De huidige rij wordt gewist. Wil je meerdere rijen in één keer wissen, dan moet je die eerst selecteren.
• Shift+Ctrl+Pijl omlaag – De huidige rij komt in één keer boven aan je scherm te staan met deze toetscombinatie.
• Shift+Alt+Pijl omlaag – Als een cel twee zinnen bevat in plaats van één zin, dan kun je de tweede zin selecteren en deze toetscombinatie kiezen om de selectie in een nieuwe cel er direct onder te zetten, Als je niets selecteert, wordt onder de huidige cel een nieuwe cel geplaatst.
• Shift+Alt+Pijl omhoog – Met deze toetscombinatie wissel je de inhoud van de huidige cel met de inhoud van de cel erboven.

De inhoud van de vierde cel in de rechterkolom moet aan de bovenliggende cel worden toegevoegd. Zet de cursor in de cel ernaast in de linkerkolom en druk op Ctrl+Pijl rechts. De tekst wordt aan de bovenliggende cel toegevoegd en de nu lege cel wordt verwijderd.

Die pijltoetscombinaties moet je gewoon even leren. Als je ze eenmaal in je vingers hebt, werk je er heel intuïtief mee. Je hoeft je handen nauwelijks te bewegen en ik heb ondervonden dat deze toetscombinaties heel wat minder RSI-gevoelig zijn dan andere alinieerprogramma’s. Om het leren zo makkelijk mogelijk te maken, staan de toetscombinaties hieronder in een schema weergegeven.

Conversie naar records

Heb je een tabel in zijn geheel gealinieerd, dan kun je er records van maken die je in askSam of iData kunt importeren. Een record ziet er als volgt uit:

<info> 2012-08-01 - jjbrn - jjttlrcl - jjtvds - jjennl - jjtrbk<⧸info>

One course required us to read the business page every day and be
prepared to talk about the headlines and stories in class.

Voor één college moesten we elke dag het economiekatern lezen en 
er de volgende dag in klasverband over praten.

De inforegel is op het eerste gezicht nogal cryptisch. Je ziet een datum en codes voor de klant, de vertaling of het project, de naam van de vertaler en de talencombinatie. Die kun je natuurlijk ook voluit schrijven, maar dat maakt het moeilijker om erop te zoeken, en bovendien beïnvloeden de woorden in de inforegel ook de zoekresultaten omdat op elk woord in records wordt gezocht. Daarom kies ik liever voor codes die in het gewone taalgebruik niet voorkomen. Ik begin mijn codes met jj omdat die lettercombinatie in het Nederlands en Engels niet voorkomt. Vervolgens verwijder ik de klinkers uit de namen. jjbrn staat voor Bruna, jjttlrcl staat voor Total Recall (een boek dat ik voor Bruna heb vertaald, jjtvds is mijn naam, jjennl staat voor Engels-Nederlands en jjtrbk staat voor boekvertaling. Op deze manier kan ik, als al mijn records in één grote database staan, heel eenvoudig filteren. De bk in jjtrbk staat voor boeken; daar kan ik ook jjtrtt voor ICT of jjtrfn voor financieel van maken.

Doorloop de volgende stappen om de gealinieerde tabel naar records te converteren:

• Open het tekstdocument New SEGMENTS.txt. Dit document moet in Word zijn geopend om er segmenten als records in op te kunnen slaan.
• Open een document met een gealinieerde tabel.
• Druk op F5 om het dialoogvenster Create (x) Segments te openen.
• Kijk of alle informatie in de inforegel klopt. De datum in deze regel wordt automatisch ingevuld. Verder houdt txtExpress de laatst ingevulde informatie vast. Doorgaans hoef je alleen de taal te controleren.
• In de gealinieerde tabel zie je wat de brontaal en wat de doeltaal is. Wil je deze wijzigen, dan klik je op de knop Language. De knop geeft altijd de huidige instelling weer. Deze zie je ook in de titel van het dialoogvenster.
• Eventueel kun je nog iets aan de bestandsnaam veranderen voordat je op OK klikt.
• Klik op OK om de segmenten in de huidige tabel toe te voegen aan New SEGMENTS.txt. De segmenten worden automatisch onder aan het bestand toegevoegd en het document met de tabel wordt gesloten.

NB: Het verdient aanbeveling alle bestanden die met een project te maken hebben te bewaren: de brontekst, de vertaling, de vertaling met de bron- en doelzinnen in segmenten en ten slotte het tekstbestand met de records.

Importeren in askSam

Als je in askSam wilt importeren, open je het programma met de database waaraan je je zojuist gemaakte records wilt toevoegen. Kies de optie Import in het menu File.

Klik bij Document Delimiter rechts in het veld waar String staat. Het volgende dialoogvenster verschijnt:

Klik op het keuzerondje bij String en vervolgens op het selectievakje bij Remove string. Vul als string @# in. NB: Zet hier geen hard return achter want dan werkt de conversie niet.

Zie voor meer informatie over werken met askSam de desbetreffende pagina.

Copyright © 22-06-2013 Theo van der Ster

De reacties onder dit blogbericht zijn gesloten. Wil je contact opnemen, dan kan dat op deze pagina.